รศ.ดร.ยุทธพร อิสรชัย อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ให้ความเห็นต่อสถานการณ์ความขัดแย้งไทย–กัมพูชา โดยระบุว่า ฝ่ายกัมพูชาเป็นผู้เปิดฉากก่อน และดูมีการเตรียมแผนไว้ล่วงหน้า เนื่องจากผู้นำกัมพูชากำลังเผชิญภาวะเสื่อมถอยทางอำนาจ การสร้างสถานการณ์ชาตินิยมจึงเป็น สูตรสำเร็จที่หลายประเทศในเอเชียใช้เพื่อดึงความนิยมกลับคืน แต่ประเทศไทยในครั้งนี้เป็นเสมือนเครื่องมือมากกว่าจะเป็นฝ่ายเริ่ม เพราะหากดูตามไทม์ไลน์ จุดปะทะเล็ก ๆ สามารถดับได้ตั้งแต่แรก แต่กัมพูชากลับขยายแนวรบอย่างมีนัยสำคัญ ชี้ชัดว่าฝ่ายโน้นต้องการยั่วยุให้สถานการณ์บานปลาย
ด้านไทยเอง นายกรัฐมนตรีจำเป็นต้องแสดงภาวะผู้นำที่แข็งแกร่ง เพราะในสถานการณ์เช่นนี้ ความอ่อนแอคือสิ่งที่ข้าศึกต้องการเห็น การตอบโต้จึงเป็นเรื่องจำเป็นไม่ใช่ตัวเลือก
ต่อข้อสังเกตุ เรื่องความแข็งกร้าวของนายกรัฐมนตรีอาจเป็น แผนการเมืองเพื่อดึงคะแนนนิยม รศ.ดร.ยุทธพร ยืนยันว่า ไม่ใช่แผนแต่เป็นเงื่อนไขสถานการณ์ที่บังคับให้ต้องทำ ส่วนคะแนนเสียงที่เพิ่มขึ้นได้ถือเป็นผลพลอยได้มากกว่า อีกทั้งการเลือกตั้งยังอีกไกล ไม่มีใครบอกได้ว่าความนิยมจะยืนระยะถึงวันนั้นหรือไม่ หรือในอีกด้าน หากการรบพลิกผัน สูญเสียมาก ประชาชนรับไม่ได้ พรรคการเมืองก็อาจเสียคะแนนอย่างหนัก เพราะสงครามคือสิ่งที่ ประเมินผลล่วงหน้าไม่ได้ไม่มีผู้นำคนไหนกล้าเดิมพันอนาคตทางการเมืองด้วยการเปิดสงครามโดยไร้ความจำเป็น
“ไทยไม่มีโครงสร้างอำนาจแบบกัมพูชาที่ผู้นำจะสร้างสถานการณ์ใหญ่เพื่อผลทางการเมืองได้ง่าย ๆ ความดุดันของนายกฯ จึงเป็นเพียงการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่สันติวิธีหมดทางเลือกแล้วเท่านั้น”
ส่วนโอกาสในการเจรจา รศ.ดร.ยุทธพร มองว่า ต้องมาแน่ แต่ไม่ใช่เร็ว ๆ นี้ เพราะตามที่นายกฯ ระบุ “เมื่อเริ่มแล้ว มันหยุดไม่ได้ทันที” ขณะนี้ไทยต้องรวบรวมหลักฐานและชี้แจงต่อประชาคมโลกว่าไทยไม่ใช่ผู้ก่อเหตุ แต่ถูกโจมตีก่อน และกำลังใช้สิทธิในการป้องกันตนเองเพื่อคุ้มครองชีวิตประชาชน
พร้อมประเมินว่า การเจรจาจะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อสองเงื่อนไขเกิดพร้อมกัน คือ 1 ไทยยึดพื้นที่คืนได้ครบตามเป้าหมาย 2 กัมพูชาสูญเสียศักยภาพที่จะคุกคามไทยต่อไป เมื่อสองจุดนี้ประจวบกัน การเจรจาจะเริ่มขึ้นอย่างแน่นอน
ท้ายที่สุด รศ.ดร.ยุทธพร เสนอให้ภาครัฐสื่อสารกับประชาชนอย่างตรงไปตรงมา ว่าสงครามครั้งนี้มีตอนจบ และตอนจบนั้นคืออะไร เพื่อให้สังคมคลายความกังวล เพิ่มความมั่นใจต่อสถานการณ์ และสร้างเสถียรภาพเชิงจิตวิทยาให้ภาคธุรกิจในช่วงเวลาที่อ่อนไหวนี้.
