โรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน หมายถึง การถ่ายอุจจาระเหลว หรือเป็นน้ำ 3 ครั้งขึ้นไปภายใน 24 ชม. และมีอาการมานานไม่เกิน 7 วัน อาจมีอาการอื่นร่วมด้วย เช่น ปวดท้อง ไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว ปวดเมื่อยตัว ส่วนใหญ่โรคอุจจาระร่วงมักจะหายเองภายใน 2-3 วัน
ซึ่งบทความให้ความรู้โดย พญ.จิตราภา แสนโภชน์ อายุรแพทย์เฉพาะทางโรคระบบทางเดินอาหาร ศูนย์ระบบทางเดินอาหาร (Gastroenterology and Hepatology Center) โรงพยาบาลนวเวช ได้ตอบคำถามพร้อมอธิบายอาการของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันเอาไว้อย่างละเอียด สำหรับนำไปสังเกตตนเองและคนรอบข้าง หากมีอาการดังกล่าวจะได้เข้าสู่กระบวนการรักษาได้อย่างทันท่วงที โดยสาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ การติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย โปรโตซัว หรือได้รับพิษของแบคทีเรียที่ปนเปื้อนในอาหาร เป็นต้น
อาการของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน
• ถ่ายเหลวเป็นน้ำ เป็นมูก หรือมีเลือดปน
• ปวดท้อง ปวดบีบเกร็ง หรือ ปวดบิดๆในท้อง
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ไข้ ปวดเมื่อยตัว ปวดหัว
• อาการของการขาดน้ำ ได้แก่ ปากแห้ง เวียนหัว หน้ามืด เป็นลม ชีพจรเต้นเร็ว
สาเหตุของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน
สาเหตุที่พบได้บ่อย ในโรคอุจจาระร่วง ได้แก่ การติดเชื้อ และได้รับพิษจากแบคทีเรียในอาหาร
การติดเชื้อที่พบบ่อย ได้แก่ โรต้าไวรัส (Rotavirus) โนโรไวรัส (Norovirus) แบคทีเรีย โปรโตซัว พยาธิ
นอกจากนั้นยังมีสาเหตุอื่น ๆ ที่ไม่ใช่การติดเชื้อ ได้แก่ การกินอาหารรสจัด หรืออาหารที่ทำให้เกิดการระคายเคืองของระบบทางเดินอาหาร ภาวะย่อยน้ำตาลแลคโตสบกพร่อง การได้รับยาบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะ ยารักษาเบาหวานบางชนิด ยารักษาโรคเก๊าท์ ยาระบาย
อาหารที่อาจเป็นสาเหตุของโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน
• อาหารที่รับประทานโดยไม่ผ่านการปรุงสุก โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ ไข่ไก่ดิบ อาหารทะเล
• ผักสด และผลไม้ ที่ไม่ได้ล้างให้สะอาด
• นม หรือผลิตภัณฑ์จากนม ที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ
• อาหารที่ปนเปื้อนเชื้อ หรือ พิษของเชื้อ
การปฏิบัติตนเมื่อมีอาการอุจจาระร่วงเฉียบพลัน
• รับประทานน้ำเกลือแร่ โดยจิบบ่อย ๆ เป็นระยะ หากมีอาการท้องเสียบ่อยครั้ง เพื่อชดเชยภาวะการสูญเสียน้ำและเกลือแร่ของร่างกาย
• รักษาด้วยยาตามอาการ ได้แก่ ยาแก้ปวดบิดเกร็งในช่องท้อง ยาแก้คลื่นไส้ หรืออาเจียน ยาลดอาการท้องร่วง ยาแก้ไข้
• รักษาด้วยยาปฏิชีวนะ อาจมีความจำเป็นในบางราย ควรได้รับการปรึกษาจากแพทย์ก่อน
• รับประทานอาหารอ่อน ๆ ย่อยง่าย หลีกเลี่ยงอาหารเผ็ด รสจัด อาหารมัน
• ควรไปพบแพทย์ หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีไข้ หรืออุจจาระมีเลือดปน หรือมีอาการของการขาดน้ำ ได้แก่ เวียนหัว หน้ามืด เป็นลม ร่วมด้วย
• ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงที่จะมีภาวะแทรกซ้อนของอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ได้แก่ ผู้ป่วยอายุ>65 ปี ผู้ป่วยที่มีโรคเรื้อรัง หรือโรคที่ทำให้ภูมิคุ้มกันต่ำ ผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ ผู้ป่วยที่ตั้งครรภ์ ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเมื่อมีอาการ
วิธีป้องกันโรคอุจจาระร่วง
รับประทานอาหารปรุงสุก และ สะอาด
รับประทานผักสด และ ผลไม้ ที่ผ่านการล้างอย่างสะอาดเท่านั้น
ล้างมือด้วยสบู่ ก่อนรับประทานอาหาร และหลังจากเข้าห้องน้ำเสมอ
เพราะทุกวินาทีคือชีวิต “โรงพยาบาลนวเวช” ให้บริการเคลื่อนย้ายผู้ป่วย ด้วยรถพยาบาลฉุกเฉิน (Advance ambulance) พร้อมทีมแพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์ฉุกเฉินและทีมสหสาขาวิชาชีพ(Multidisciplinary Team) ประจำการตลอด 24 ชั่วโมง ควบคู่กับเครื่องมือเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ทันสมัยในการช่วยชีวิตคนไข้วิกฤตและผู้ประสบเหตุฉุกเฉิน กรณีต้องการเรียกรถพยาบาลฉุกเฉินทันทีโทร. 0-2483-9944 ซึ่งหากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน สามารถสอบถามรายละเอียดและขอรับคำปรึกษาได้ที่ ศูนย์ระบบทางเดินอาหาร โทร. 1507 I Line: @navavej
