หากติดตามประวัติศาสตร์ชาติไทยสมัยอยุธยา ย่อมคุ้นชื่อพื้นที่ “ลุมพลี” ใน อ.เมืองพระนครศรีอยุธยา จ.พระนครศรีอยุธยา เป็นอย่างดี เพราะเมื่อปี 2310 ช่วงเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่2 พื้นที่ของต.ลุมพลีเป็นสนามรบที่เรียกว่า “ทุ่งลุมพลี” ซึ่งเป็นฐานที่มั่นของฝ่ายทหารพม่าที่ล้อมกรุงศรีอยุธยา แต่นั่นคือภาพจำในอดีต
ส่วนยุคสมัยปัจจุบัน ภาพของชุมชนแห่งนี้เคยเป็นพื้นที่ “ไข่แดงของอยุธยา” ที่มีการแพร่ระบาดของยาเสพติดอย่างหนัก แต่ด้วยความร่วมมือของภาคส่วนต่างๆ บวกกับความเข้มแข็งสามัคคีของผู้นำชุมชน ทั้งกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ประชาชน ร่วมกันแก้ปัญหานี้อย่างจริงจัง จนเกิดผลเป็นที่น่าพอใจ และยังคงดำเนินการอย่างต่อเนื่องมาจนปัจจุบัน เพื่อหวังให้ชุมชน และเยาวชนมีพื้นที่ปลอดภัย ห่างไกลจากยาเสพติด
Imagine Thailand Movement โดยการนำของ ดร.อุดม หงส์ชาติกุล ผู้นำการขับเคลื่อนสังคมสุขภาวะ คือ หนึ่งในองค์กรที่เข้ามาทำงานร่วมกับผู้นำ เพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงชุมชนลุมพลี ภายใต้โครงการ”พัฒนารูปแบบความร่วมมือเพื่อขับเคลื่อนสุขภาวะที่ดีของเยาวชนไทย” สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ล่าสุดร่วมกับแกนนำชุมชน (อบต. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน 6 หมู่) โรงเรียน พัฒนาการอำเภอพระนครศรีอยุธยา สำนักงาน ปปส. ภาค 1 เครือข่ายครูนักรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่ เครือข่ายองค์กรงดเหล้า (สคล.) ร่วมกันทดสอบเส้นทางท่องเที่ยวย้อนรอยประวัติศาสตร์ ตามแนวคิดนำท่องเที่ยวพัฒนาชุมชน เพื่อสร้างพื้นที่ปลอดภัย ให้เยาวชน และคนในชุมชนลุมพลี
ดร.อุดม หงส์ชาติกุล กล่าวว่า เป้าหมายการขับเคลื่อนพื้นที่ลุมพลี เพื่อให้เป็นชุมชนที่มีพื้นที่สุขภาวะ เป็นพื้นที่สร้างสรรค์สำหรับทุกคน ทางโครงการได้เริ่มต้นมาระยะหนึ่งแล้ว และได้เห็นกลุ่มผู้ก่อการดีที่มาร่วมมือกัน ได้เห็นศักยภาพของคนในชุมชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มผู้นำในพื้นที่ อันเป็นแกนสำคัญในการพัฒนาระยะยาวต่อไป ที่มีเป้าหมายอยากจะเห็นชุมชนอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข
“วันนี้ถือเป็นจุดเริ่มต้น การเปิดเส้นทางท่องเที่ยวในครั้งนี้ มุ่งเน้นที่ใช้การท่องเที่ยว เป็นเครื่องมือในการรวมพลังคนในลุมพลี จริงๆ แล้วไม่ได้ทำการท่องเที่ยวเพื่อท่องเที่ยว แต่ทำท่องเที่ยวเพื่อพัฒนาชุมชนลุมพลี จึงต้องค่อยเป็นค่อยไป ต้องเติบโตแบบเป็นธรรมชาติ เพื่อให้เกิดความยั่งยืน” ดร.อุดม กล่าว
ด้านนายประสาร หยงสตาร์ ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติด(ปปส.) ภาค 1 ที่มีหน้าที่ดูแลปัญหายาเสพติด ย้อนอดีตให้ฟังว่า ก่อนหน้านี้พื้นที่ลุมพลีเหมือนไข่แดงของอยุธยา เป็นพื้นที่ที่มีการแพร่ระบาดของยาเสพติด ซึ่งปปส. เข้ามาทำกิจกรรมในพื้นที่ตั้งแต่ปี 2558 และร่วมกับตำรวจทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง สามารถรู้ผู้เสพผู้ค้าได้จำนวนมาก แต่ก็ยังมีการแพร่ระบาดของยาบ้าอยู่บ้าง ส่วนมากเป็นวัยรุ่น การขับเคลื่อนสังคมสุขภาวะ ทำทุกบ้านในลุมพลีเป็นบ้านสุขภาวะ ทำให้เป็นพื้นที่ปลอดภัย จึงเป็นเรื่องสำคัญ
“การเปิดเส้นทางท่องเที่ยวในชุมชน ช่วยเสริมการแก้ปัญหาเรื่องยาเสพติดได้เยอะ ชุมชนมีของดี มีต้นทุนที่ดีอยู่แล้ว ถ้าคนข้างนอกไม่เคยเข้ามาเลย ชุมชนเหมือนขาดการพัฒนา แต่ถ้าเกิดการท่องเที่ยวจะทำให้ชุมชนมีความเจริญก้าวหน้าขึ้น ขณะเดียวกันคนในชุมชนก็มีธุรกิจด้านท่องเที่ยวได้เช่นกัน ถือเป็นแนวทางอย่างหนึ่งที่หนุนเสริมให้ชุมชนนี้เข้มแข็งมากขึ้น” ผอ.ปปส.ภาค 1 กล่าว
ที่นี้มาฟังคนในพื้นที่กันบ้าง ผู้ใหญ่ชลอ พาลีคราม ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 6 ตำบลลุมพลี เล่าว่า จุดเด่นของหมู่บ้าน คือร่องรอยประวัติศาสตร์ของกรุงศรีอยุธยา เพราะเดิมที่นี่เป็นค่ายประวัติศาสตร์ เป็นค่ายด่านหน้าที่ถูกทำลายยับเยิน ส่วนคำว่า “ลุมพลี” มาจากคำว่า “หลุมผี” เพราะคนล้มตายกันจำนวนมาก มีผีเยอะ ต่อมาภาครัฐเปลี่ยนชื่อเป็นลุมพลี เพื่อให้สอดคล้องกับบรรพบุรุษที่เคยพลีชีพกู้ชาติบ้านเมืองกันมา อยากให้ผู้คนมาเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ มารับรู้ มาสัมผัสเสน่ห์ลุมพลี ที่มีของดีมากมายทั้งด้านประวัติศาสตร์ และด้านอนุรักษ์
“ได้เวลาปลดล็อคของลุมพลีที่จะเปิดโลกของการท่องเที่ยวให้ชาวโลกให้รับรู้ถึงของดีในชุมชนของเรานับตั้งแต่นี้เป็นต้นไป ดังคำขวัญลุมพลี “ถิ่นฐานประเพณี แหล่งปราชญ์และบรมครู กอบกู้กรุงศรี ราชธานีศรีสยาม”
สำหรับชุมชนลุมพลี นอกจากจะโดดเด่นในแง่ที่เป็นสนามรบสมัยอยุธยาแล้ว ยังมีความน่าสนใจในหลายมิติ และอยู่ไม่ไกลจากแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ ซึ่งเป็นโบราณสถานสำคัญในสมัยอยุธยา อาทิ พระบรม ราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหารราช เจดีย์วัดภูเขาทอง วัดพระยาแมน วัดสี่เหลี่ยม วัดสนามกราย วัดตูม มัสยิดนูรุ้ลยะมาล และยังมีจุดท่องเที่ยวในชุมชนอีกหลายแห่ง อย่างเช่น บ้านทำอิฐมอญด้วยมือ ที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น การทำเนื้อสวรรค์รสชาติดี ได้ชมรำมะนา ชมดนตรีนาเสฟ ของชาวมุสลิม และเรียนรู้การปฏิบัติศาสนกิจของชุมชนลุมพลี และอื่นๆ อีกมากมาย
นับได้ว่า ”ชุมชนลุมพลี” เป็นต้นแบบอีกแห่งในการรวมพลังของคนในชุมชนที่หลากหลายเพื่อร่วมกันพัฒนาลุมพลี ให้เป็นพื้นที่สุขภาวะ เพื่อลดปัจจัยเสี่ยงทางด้านสุขภาพ โดยเริ่มจากสิ่งที่มี และใช้การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือในการขับเคลื่อน มุ่งเน้นให้ชุมชนเข้มแข็ง เพื่อสร้างความยั่งยืนต่อไป ติดตามความเคลื่อนไหวการขับเคลื่อนสังคมสุขภาวะ Imagine Thailand Movement ได้ที่ Facebook: Imagine Thailand Movement https://bit.ly/3up1doW
