โดย รศ.นพ.ศิระ เลาหทัย
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญศัลยศาสตร์
ทรวงอกเฉพาะทางด้านการผ่าตัดส่องกล้องในช่องทรวงอก
โรงพยาบาลวชิรพยาบาล
หลายครั้งที่เราไปตรวจสุขภาพ เจอฝ้าขาว หรือ เช็คอัพ มีผลอ่านรังสีวินิจฉัยเจอความผิดปกติในฟิลม์เอกซเรย์ปอด ทั้งทึ่เรายังไม่มีอาการผิดปกติใด ๆ โดยสิ่งที่สำคัญที่สุดเราต้องหาสาเหตุของจุดที่เกิดขึ้นมีจริงหรือไม่ โดยวิธีการที่หาสาเหตุที่ดีที่สุดคือการทำเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan)
การทำเอกซเรย์ซ้ำ มักไม่มีประโยชน์
เนื่องจากการทำฟิล์มเปรียบเสมือนการถ่าย 2 มิติ เห็นแค่ด้านหน้า-หลัง ส่งผลทำให้เกิดผลภาพลวงได้บ่อย เปรียบเทียบกับการทำเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan) เป็นการตัดภาพละเอียดสูง ซึ่งเป็นภาพ 3 มิติ ขนาด 1 มิลลิเมตรเท่านั้น ฉะนั้นการตรวจชนิดนี้ทำให้เราสามารถบ่งบอกถึงลักษณะว่า เป็นลักษณะของก้อนเนื้อว่าสงสัยมะเร็งหรือไม่ รวมทั้งมีจริงหรือไม่
เมื่อใดเมื่อเราทำเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์แล้วเจอว่ามีจุดที่ปอดที่ปอดจริงๆ โดย สาเหตุอาจเกิดได้จาก
1) มะเร็ง (อาจจะเป็น มะเร็งปอด หรือ มะเร็งจากที่อื่นกระจายมา)
2) วัณโรค
3) อย่างอื่น ๆ เช่น เนื้องอกธรรมดาของปอด หรือ ในช่องทรวงอก
เมื่อใดที่สงสัยว่าก้อนเนื้อ อาจจะเป็นเนื้อร้าย
การเอาชิ้นเนื้อเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด โดยสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การส่องกล้องผ่านหลอดลม (Bronchoscope) การเจาะเอาชิ้นเนื้อโดยการทำเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ ( CT guide biopsy) สุดท้ายการผ่าตัด ( Surgical biopsy)
โดยการผ่าตัดปัจจุบันสามารถทำได้โดยผ่าตัดส่องกล้องแบบจุดเดียวทำให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้ไว โดยที่ภาวะแทรกซ้อนน้อย แถมปลอดภัยมาก
สถานการณ์โรคระบบทางเดินหายใจ หรือโรคที่เกี่ยวกับปอดในบ้านเรานับวันจะยิ่งทวีความรุนแรง ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากสภาพแวดล้อมและมลพิษที่เป็นสาเหตุสำคัญในการทำให้เกิดโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ จนกลายเป็นความวิตกกังวล เมื่อไปตรวจสุขภาพแล้วเอกซเรย์พบว่า “มีก้อนในปอด”โดยส่วนใหญ่เรามักตระหนกไปกันก่อนเองว่า หรือจะเป็นมะเร็งปอด ทั้งที่จริงๆ แล้ว “ก้อนในปอด” นั้น เป็นได้หลายอย่าง หรืออาจไม่ได้เป็นอะไรเลยก็ได้ คือร่างกายเป็นปกติดี ทั้งนี้เพื่อเป็นการไขความกระจ่าง และสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องก้อนในปอดให้มากขึ้น
ก้อนในปอดนั้นไม่ใช่มะเร็งเสมอไป อย่าคิดไปเองก่อน คนส่วนใหญ่เกือบร้อยเปอร์เซ็นต์เลยมักจะกลัวว่า “ก้อน” คือมะเร็ง ซึ่งจริง ๆ แล้วไม่ใช่ เราต้องแก้ความคิดอันนี้ก่อน เพราะก้อนมันไม่ใช่มะเร็งเสมอไป ก้อนคือเนื้อ เนื้อมีตั้งแต่เนื้อร้ายและเนื้อดี เนื้อร้ายก็คือมะเร็ง เนื้อดีก็คือเป็นก้อนเป็นติ่ง ริดสีดวง อะไรก็ว่ากันไปที่ไม่ใช่มะเร็ง ทั้งนี้ก้อนที่ไม่ใช่มะเร็ง อาจมีได้ตั้งแต่ก้อนที่เกิดจากการ “ติดเชื้อ”
ส่วนกลุ่มที่ไม่ได้ติดเชื้อ ก็จะเป็นการอักเสบของร่างกาย อักเสบอันแรกก็คือเป็นแผลเป็นเก่า เช่น คนไข้อาจเคยติดเชื้อที่ปอดมาก่อน หรืออาจจะเคยประสบอุบัติเหตุแล้วเกิดเป็นแผลเป็นเหมือนตามผิวหนังเรา แผลเป็นพอเวลาผ่านไปก็จะรวมตัวกันเป็นก้อน ซึ่งพอหดตัวก็ทำให้เอกซเรย์แล้วเห็นเหมือนเป็นก้อนได้ ส่วนอักเสบอย่างที่ 2 คือ การอักเสบจริง เป็นการอักเสบของร่างกายที่ภูมิต้านทานหันมาเล่นงานร่างกายเราเอง โดยเวลาเกิดการอักเสบปุ๊บก็จะเกิดแผล แล้วแผลก็อาจจะทำให้เอกซเรย์ออกมาแล้วเห็นเหมือนเป็นก้อนได้
การสูดหายใจเอาอะไรเข้าไป ก็อาจพบเป็นก้อนที่ปอดได้ โดยก้อนนั้นอาจเป็นเพียงแค่ติ่งจากสิ่งแปลกปลอมที่เราสูดหายใจเข้าไป หรือบางครั้งเราได้สูบดมเอาฝุ่น PM 2.5 ที่มีขนาดเล็ก อาจไม่ได้ทำให้เกิดก้อนในปอดได้ แต่ถ้าระยะยาวที่สะสมเรื้อรังมานาน ๆ นั้นเป็นไปได้ ซึ่งต้องเข้าใจว่าอะไรที่ผิดปกติจะเกิดขึ้นในปอดคนเราได้นั้น ไม่ใช่แค่โดนครั้งเดียวแล้วเป็นเลย แต่มันจะค่อย ๆ สะสม คือเราได้รับสิ่งแปลกปลอมนั้นเป็นระยะเวลานาน ๆ ต่อเนื่อง ซึ่งคนที่ใช้ชีวิตประจำวันทุกวันอย่างเราๆ อยู่กับควันรถ มลพิษ สูดไปนาน ๆ ทุกวัน ก็มีโอกาสปอดอักเสบและเอกซเรย์เห็นเป็นก้อนในปอดได้เช่นกัน
ดังนั้น สิ่งที่เห็นจากภาพจากการเอกซเรย์เป็นเพียงแค่ “ภาพ” ที่บอกกว้าง ๆ เพื่อนำไปสู่การตรวจหาสาเหตุที่แท้จริงเท่านั้น ไม่ใช่คำวินิจฉัยว่าเราเป็นอะไรจริงๆ แต่ประชาชนส่วนใหญ่มักตกใจและคิดไปเองก่อน เวลาผลการเอกซเรย์ออกมาแล้วพบว่ามีก้อนในปอด ดังนั้น อย่าเพิ่งตกใจ ค่อย ๆ เป็นค่อย ๆ ไปดีกว่า ยังไงเรามาตรวจสุขภาพแล้วมันก็ดีกว่าเป็นไหน ๆ เพราะจะหาสาเหตุที่แท้จริงเจอได้ไว ซึ่งถ้าเป็นอะไรขึ้นมาจริงๆ เราก็มีโอกาสรักษาหายได้มากกว่าอยู่แล้ว
ท้ายสุดนี้ยิ่งพบเจอเร็ว โอกาสที่มะเร็งนั้นจะเป็นระยะเริ่มต้นยิ่งสูง โอกาสหายขาดยิ่งมีมาก การผ่าตัดปอดไม่น่ากลัวอย่างที่คิด
ท่านใดสงสัยสามารถสอบถามผ่านทาง ทาง lineofficial account; @lungsurgeryth Lineid:@lungsurgeryth หรือเว็บไซต์ https://www.siradoctorlung.com
