สวธ.และวัดขนอน จัดโครงการพัฒนาองค์ความรู้รากทางวัฒนธรรมของหนังใหญ่ เรียนรู้รากวัฒนธรรมไทย-กัมพูชา ตื่นตากับการแสดงหนังใหญ่คณะดัง วัดขนอน-วัดบ้านดอน-วัดสว่างอารมณ์ เตรียมความพร้อมเสนอขึ้นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติกับยูเนสโก
เมื่อวันที่ 18 พฤษภาคม 2566 พระครูพิทักษ์ศิลปาคม เจ้าอาวาสวัดขนอน เป็นประธานฝ่ายสงฆ์ นางสาวเพชรรัตน์ สายทอง ผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม เป็นประธานฝ่ายฆราวาส ในพิธีมหามงคล “บวงสรวง ไหว้ครู ครอบครูหนังใหญ่” และพิธีเปิดนิทรรศการ “โครงการพัฒนาองค์ความรู้รากทางวัฒนธรรมของหนังใหญ่”
โดยมี นางสาววราพรรณ ชัยชนะศิริ รองอธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม นางนภสร โศรกศรี วัฒนธรรมจังหวัดราชบุรี นายศุภชัย ครุฑดำ นายอำเภอโพธาราม ศิษยานุศิษย์คณะหนังใหญ่ เครือข่ายวัฒนธรรมในประเทศไทยและต่างประเทศ สื่อมวลชนและประชาชน เข้าร่วม ณ โรงมหรสพหนังใหญ่วัดขนอน อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี
จากนั้น ประธานได้ทำพิธีเปิดนิทรรศการ “โครงการพัฒนาองค์ความรู้รากทางวัฒนธรรมของหนังใหญ่” โดยผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เทียมสูรย์ สิริศรีศักดิ์ ได้นำชมนิทรรศการ ณ บริเวณด้านล่างอาคารศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชหนังใหญ่วัดขนอนและมีการแสดงหนังใหญ่ ชุดจับลิงหัวค่ำ ถวายครู โดย 3 คณะหนังใหญ่ ชื่อดังประกอบด้วยวัดขนอน จังหวัดราชบุรี คณะหนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง และคณะหนังใหญ่วัดสว่างอารมณ์ จังหวัดสิงห์บุรี
และในช่วงเย็น มีการบันทึกเทปพิธีกรรมและการแสดงหนังใหญ่ของไทย การแสดงหนังใหญ่แบบไฟกะลา
ณ ลานกลางแจ้ง หน้าพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดขนอน
นางสาววราพรรณ ชัยชนะศิริ รองอธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม เปิดเผยว่า “หนังใหญ่วัดขนอน” เป็นศิลปะการแสดงที่เก่าแก่ของประเทศไทย ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2552 ซึ่งเมื่อปี พ.ศ.2550 ชุมชนวัดขนอนได้รับการยกย่องให้เป็น 1 ใน 6 ชุมชนดีเด่นของโลกที่มีผลงานอนุรักษ์ฟื้นฟูมรดกวัฒนธรรมเชิงนามธรรมจากองค์กร ACCU (Asia-Pacific Cultural Centre for UNESCO)
และที่สำคัญ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) อยู่ระหว่างเตรียมการยื่นขอขึ้นทะเบียนหนังใหญ่ต่อองค์การยูเนสโก ตามนโยบายของกระทรวงวัฒนธรรมและรัฐบาลในการผลักดันหนังใหญ่ไปสู่การยกย่องเชิดชู ในระดับนานาชาติ สู่การเป็น Soft Power สร้างกระแสความสนใจในวัฒนธรรมไทยมากยิ่งขึ้น มีผลช่วยส่งเสริมอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว สร้างรายได้แก่คนในชุมชนและธุรกิจที่เกี่ยวข้อง
กิจกรรมโครงการนี้ จัดระหว่างวันที่ 18-19 พฤษภาคม 2566 ณ วัดขนอน จังหวัดราชบุรี โดยพระครูพิทักษ์ศิลปาคม, ดร. (เจ้าอาวาสวัดขนอน) ประธานศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราชหนังใหญ่วัดขนอน ได้จัดทำโครงการพัฒนาองค์ความรู้รากทางวัฒนธรรมของหนังใหญ่ ภายใต้การสนับสนุนของ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม เพื่อพัฒนาองค์ความรู้ และบันทึกรูปแบบการแสดงของคณะหนังใหญ่ ตลอดจนส่งเสริมให้นักวิชาการและสังคมหันมาให้ความสนใจมรดกภูมิปัญญาหนังใหญ่มากขึ้น ทั้งนี้ เพื่อรองรับการเสนอขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมฯ กับยูเนสโก ต่อไป
โดยกิจกรรม ในวันที่ 19 พฤษภาคม 66 ตั้งแต่เวลา 09.00 น. พลาดไม่ได้กับ การสาธิต หัตถศิลป์ นาฎศิลป์ และคีตศิลป์ หนังใหญ่ (การแกะสลักหนังใหญ่-การเชิดหนังใหญ่ และดนตรีไทยประกอบการแสดงหนังใหญ่) ณ โรงมหรสพ หนังใหญ่วัดขนอน วิทยากรผู้สาธิตประกอบด้วย ครูจฬรรณ์ ถาวรนุกูลพงศ์ (ครูช่างศิลป์หัตถกรรม) ครูฉลาด ถาวรนุกูลพงศ์ ครูรัตนาภรณ์ เกิดเทวา ต่อด้วย การแลกเปลี่ยนเรียนรู้การเชิดและการแกะสลักหนังใหญ่
โดยคณะหนังใหญ่ไทยและกัมพูชา ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้เทคนิคการเชิดหนังใหญ่ และการแกะสลักหนังใหญ่เพื่อเป็นที่ระลึก และร่วมแกะสลักหนังใหญ่เพื่อจารึกประวัติศาสตร์ สานสัมพันธไมตรี จากนั้น เวลา 14.00 น. เป็น การเสวนาทางวิชาการ “การพัฒนาองค์ความรู้รากทางวัฒนธรรมของหนังใหญ่”
โดยวิทยากร ด้านวัฒนธรรมและวรรณกรรม ตะวันออก (ผศ.ดร.จิรพัฒน์ ประพันธ์วิทยา มหาวิทยาลัยศิลปากร) ด้านอารยธรรมเขมร (รศ.ดร.ศานติ ภักดีคำ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา) ด้านอารยธรรมชวา (ผศ.ดร.สุรศักดิ์ จำนงค์สาร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ) ด้านหลักฐานการแสดงหนังใหญ่ในประเทศไทย (นางสาวกัญณศมนต์ ภู่ธรรม ผู้อำนวยการคลังกลาง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ) ดำเนินการเสวนาโดย อาจารย์อานันท์ นาคคง มหาวิทยาลัยศิลปากร
และในช่วงเย็นของวันที่ 19 พ.ค. 66 ยังมี เครือข่ายหนังใหญ่สานสายสัมพันธ์ ประกอบด้วย การเสวนาหน้าม่าน แลกเปลี่ยนเรียนรู้ ปัญหา การบริหารจัดการและการส่งเสริมรักษา หนังใหญ่ ประกอบด้วย คณะหนังใหญ่วัดโบ เสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา คณะหนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี คณะหนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง และคณะหนังใหญ่วัดสว่างอารมณ์ จังหวัดสิงห์บุรี
ดำเนินการเสวนาโดย อาจารย์อานันท์ นาคคง มหาวิทยาลัยศิลปากร ต่อด้วย การบันทึกเทปพิธีกรรมและการแสดงหนังใหญ่ ตอน “ศึกนาคบาศ” คณะหนังใหญ่วัดโบ เสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา คณะหนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี
ปิดท้ายด้วยการแสดงที่ทำให้ประชาชนที่เข้าชมได้ตื่นตาตื่นใจ คือ การแสดงหนังใหญ่ไฟติดตัวโขน ตอน ศึกทศกัณฐ์ครั้งที่ 5 (ยกรบ) เป็นการแสดงร่วมกันระหว่างไทยกับกัมพูชา โดยคณะหนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี และคณะหนังใหญ่วัดโบ เสียมเรียบ ประเทศกัมพูชา เป็นต้น ประชาชนผู้รักในมรดกภูมิปัญญาวัฒนธรรม ศิลปะการแสดงอันทรงคุณค่าของชาติ สามารถติดตามรายละเอียดกิจกรรมได้ทาง www.culture.go.th หรือ แฟนเพจกรมส่งเสริมวัฒนธรรม และวัดขนอนหนังใหญ่ https://www.facebook.com/WatKhanonNangYai
