ผศ.พญ.สุวิรากร ธรรมศักดิ์
ประธานฝ่ายกิจกรรมสังคม
สมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย
ช่วงที่โควิด-19 (Covid-19) ระบาด พบผู้ป่วยมาหาด้วยผิวมือ นิ้วแตกแห้ง เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากพวกเรามีความจำเป็นต้องล้างมือบ่อยขึ้นและใช้แอลกอฮอล์ 70 เปอร์เซ็นต์แทบจะตลอดเวลา แถมคำแนะนำก็ให้ใช้สบู่ล้างด้วย เพราะไวรัสไม่ชอบด่าง มือก็แห้งเอาๆ
สมาคมแพทย์ผิวหนังแห่งประเทศไทย มีวิธีแนะนำที่ดี เพื่อสุขภาพที่ดีของคุณและคนในครอบครัวอย่างไร
ล้างมืออย่างไรให้ปลอดภัยจากไวรัส
กรมอนามัยได้แนะนำวิธีการล้างมือให้ถูกวิธีร่วมกับการใส่หน้ากากอนามัยและมีระยะห่างระหว่างบุคคล โดยเฉพาะเรื่องของ Social Distancing เป็นวิธีที่ป้องกันการแพร่กระจายไวรัสได้ดีที่สุด แต่การล้างมือถ้าแค่ผ่านน้ำ เอามือถูสบู่แบบปกติไม่เพียงพอที่จะฆ่าเชื้อได้ การล้างมือควรหัดให้เป็นนิสัย มี 7 ขั้นตอน คือ
1.ฝ่ามือถูฝ่ามือ
2.ฝ่ามือถูหลังมือและซอกนิ้ว
3.ฝ่ามือถูฝ่ามือและนิ้วถูซอกนิ้ว
4.หลังนิ้วถูฝ่ามือ
5.ถูนิ้วหัวแม่มือโดยรอบด้วยฝ่ามือ
6.ปลายนิ้วมือถูขวางฝ่ามือ
7.ถูรอบข้อมือ
ใช้สารล้างชำระล้าง ไม่ว่าจะเป็นสบู่ธรรมดาหรือสบู่ฆ่าเชื้อ ก็ได้ ไม่จำเป็นต้องเป็นน้ำอุ่น น้ำอุณหภูมิปกติก็ได้ แต่ต้องใช้เวลานานพอที่จะฆ่าเชื้อทัน คือ 20 วินาที หรือถ้าไม่ได้จับเวลาให้ร้องเพลงแฮปปี้เบิร์ดเดย์หรือเพลงช้างไปด้วย 2 รอบ หลังล้างมือควรเช็ดให้แห้งด้วยกระดาษ หรือผ้าส่วนตัวไม่ควรใช้ร่วมกับผู้อื่น
แอลกอฮอล์ มีประโยชน์จริงหรือไม่
ในสภาวะที่เราไม่สามารถล้างมือถูสบู่ได้ เราสามารถใช้แอลกอฮอล์ 70 เปอร์เซ็นต์ เคลือบมือได้ การใช้ “เจลล้างมือแอลกอฮอล์” ที่ถูกต้องจริง ๆ สามารถใช้บ่อยครั้งได้เท่าที่ต้องการเหมือนกับการล้างมือด้วยสบู่และน้ำ
ในการใช้เจลล้างมือแอลกอฮอล์ให้ได้ผลดีมีประสิทธิภาพนั้น ต้องใช้ในจำนวนที่ไม่น้อยเกินไปประมาณ 3-5 ซีซี กดลงฝ่ามือแล้วถูให้ทั่วทั้งฝ่ามือ หลังมือ และข้อมือให้ชุ่ม เหมือน 7 ขั้นตอนของการล้างมือ แล้วปล่อยให้มือแห้งไปตามอากาศเอง โดยห้ามเช็ดเจลออกเด็ดขาด ระยะเวลาในการใช้เจลควรอยู่ที่ 15-20 วินาที ขอเน้นว่าแอลกอฮอล์ต้องอย่างน้อย 70 เปอร์เซ็นต์ ถึงจะฆ่าเชื้อได้ แต่ถ้าเปอร์เซ็นต์สูงมากไปก็ไม่ดี เนื่องจากแอลกอฮอล์ระเหยได้เร็ว ทำให้เวลาฆ่าเชื้อไม่พอและระคายเคืองต่อผิวหนัง
ทำอย่างไรไม่ให้มือแห้ง แตก และกันไวรัสได้
ปัญหาในการล้างมือบ่อย และทาแอลกอฮอล์คือการที่มือแห้ง เกิดการระคายเคืองเนื่องจากเวลาแอลกอฮอล์ระเหย จะพาเอาน้ำในเซลล์ที่ฝ่ามือไปด้วย ดังนั้นหลังล้างมือหรือใช้แอลกอฮอล์เจล ควรทาสารให้ความชุ่มชื้น เช่น ว่านหางจระเข้ กลีเซอรีน วิตามินอี การใช้สารให้ความชุ่มชื้นสามารถใช้ใช้หลังล้างมือได้ทันที แต่ถ้าใช้หลังแอลกอฮอล์เจล ต้องรอให้เจลแห้งดีก่อนถึงจะทา หรือเลือกทาคนละเวลากันก็ได้
ถ้าแพ้แอลกอฮอล์ทำอย่างไร
คนที่แพ้แอลกอฮอล์อาจจะพบได้ไม่บ่อย แต่อาจจะเป็นไปได้ที่สัมผัสแล้วมีผื่นคันที่มือ ถ้าหากเป็นผู้โชคร้ายที่ไม่สามารถใช้แอลกอฮอล์จริง ๆ การล้างมือบ่อยๆ หรือใส่ถุงมือ แล้วเปลี่ยนบ่อยๆ ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง
ระหว่างล้างมือกับการใช้เจลล้างมือแอลกอฮอล์ อย่างไหนดีกว่ากัน ?
โดยปกติแล้ว หากทำอย่างถูกวิธี ทั้งการล้างมือด้วยสบู่และการใช้เจลล้างมือแอลกอฮอล์ต่างก็สามารถกำจัดเชื้อโรคและจุลินทรีย์ต่างๆ ได้ น้ำยาหรือเจลล้างมือแอลกอฮอล์ให้ความสะดวก เมื่อต้องอยู่นอกบ้าน แต่ก็มีราคาสูงหรืออาจจะหายากในสถานการณ์ฉุกเฉิน
นอกจากนี้ เจลล้างมือแอลกอฮอล์นั้น สามารถฆ่าไวรัสโคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ 2019 ได้ แต่ไม่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัสสายพันธุ์อื่น ๆ อย่างโนโรไวรัส (Norovirus) และไวรัสโรต้า (Rotavirus)ได้ ไม่ว่าจะมีภาวะโควิด-19 ระบาดหรือไม่ การฝึกนิสัยการล้างมือใช้เจลล้างมือแอลกอฮอล์อย่างถูกต้อง ให้เป็นนิสัยเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งเพราะสามารถกันโรคระบาดอื่น ๆ ทั้งทางเดินหายใจ โรคทางเดินอาหาร โรคตาแดงและโรคผิวหนังได้
อย่าลืม หยุดอยู่บ้าน Work From Home ล้างมือ กินร้อน ช้อนตัวเอง สวมหน้ากากอนามัย เว้นระยะห่างทางสังคม ช่วยให้พวกเราผ่าวิกฤตนี้ไปด้วยกันได้ #เราจะสู้ไปด้วยกัน
