ปัจจุบัน เราได้ยินคนพูดถึง “โรคซึมเศร้า” กันมากขึ้น แต่สาเหตุหรือปัจจัยใดที่เป็นตัวกระตุ้นอารมณ์ความเศร้าที่มีอยู่ในตัวทุกคนอยู่แล้วให้กลายเป็นอาการของโรคซึมเศร้าขึ้นได้ พญ.เต็มหทัย นาคเทวัญ แพทย์เฉพาะทางด้านจิตเวชศาสตร์ ศูนย์ส่งเสริมสุขภาพจิต โรงพยาบาลนวเวช ได้อธิบายถึงอาการของโรคซึมเศร้า สาเหตุการเกิดโรค และวิธีการรักษา เพื่อหาแนวทางการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข
ทําความรู้จักเบื้องต้น : อารมณ์เศร้าเป็นอารมณ์พื้นฐานหนึ่งในหลายอารมณ์ที่ทุกคนรู้จักและเคยมีประสบการณ์ เกิดขึ้นตามปัจจัยกระตุ้นต่างๆ และอารมณ์นั้นก็เกิดขึ้นได้ หายได้ แต่หากอารมณ์เศร้าเกิดขึ้นอยู่นานช่วงระยะเวลาหนึ่งไม่ดีขึ้น อีกทั้งยังมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย จนรบกวนการใช้ชีวิตประจําวันด้านต่างๆ นั่นอาจหมายถึง โรคซึมเศร้า
เกณฑ์การวินิจฉัย หากมีอาการต่อไปนี้ 5 อาการ โดยต้องมีอาการข้อ 1 หรือ 2 อย่างน้อย 1 ข้อ และต้องมีอาการเป็นอยู่นาน 2 สัปดาห์ขึ้นไป
1. อารมณ์ซึมเศร้า/หดหู่/เบื่อ แทบทั้งวัน
2. ความชอบความสนใจในกิจกรรมต่างๆ ลดลงมาก
3. น้ำหนักลดหรือเพิ่มมากกว่าร้อยละ 5 ต่อเดือน หรือมีอาการเบื่ออาหาร/รับประทานอาหารมากผิดปกติ
4. นอนไม่หลับ หรือ หลับมากเกินไป
5. เชื่องช้าลง หรือ กระวนกระวายอยู่ไม่สุข
6. อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
7. สมาธิลดลง หรือ ตัดสินใจลําบาก
8. รู้สึกไร้ค่า
9. คิดเรื่องการตาย หรือ อยากตาย
สาเหตุ : สาเหตุของโรคซึมเศร้าประกอบด้วยหลายปัจจัย ซึ่งมีปัจจัยสําคัญหลักๆ ดังนี้
1. สารเคมีในสมอง ความผิดปกติของการสร้างสารเคมีในสมองทําให้เกิดการปรับเปลี่ยนของระดับปริมาณสารดังกล่าว โดยมีสารที่สําคัญ เช่น serotonin/ dopamine/ norepinephrine มีปริมาณลดต่ำลง รวมทั้งอาจมีความผิดปกติของเซลล์ตัวรับสารเคมีเหล่านี้ในสมองข้างต้นอีกด้วย
2. พัฒนาการของจิตใจ การเลี้ยงดู การเติบโตในวัยเด็ก และ สถานการณ์สภาพแวดล้อมต่างๆ ที่พบเจอในแต่ละช่วงวัย ล้วนส่งผลต่อสภาพจิตใจ ก่อให้เกิดลักษณะนิสัยหรือแนวความคิดของแต่ละบุคคลที่มีอิทธิพลในการดําเนินชีวิตและการดูแลสุขภาพใจ
3. พันธุกรรม การศึกษาถึงระดับยีนส์และโครโมโซมพบว่า มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคซึมเศร้า โดยเฉพาะในกรณีของผู้ที่มีอาการเป็นซ้ำหลายๆ ครั้ง
การรักษา
1. ยาต้านเศร้า: การรักษาหลักที่สําคัญของโรคซึมเศร้า คือ การรักษาด้วยยาต้านเศร้า เนื่องจากยาต้านเศร้าจะออกฤทธิ์โดยการไปปรับสมดุลของสารเคมีในสมอง ทําให้อาการต่างๆ ดีขึ้น ซึ่งโดยส่วนใหญ่อาการจะค่อยๆ ดีขึ้นในระยะเวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์
2. การพูดคุยกับจิตแพทย์/นักจิตบําบัด: การพูดคุยเปรียบได้กับกระจกที่ช่วยสะท้อน เพื่อให้เกิดความตระหนักหรือเข้าใจตนเองในแง่มุมที่หลากหลายขึ้น ช่วยให้มองเห็นปัญหาต่างๆ ในมุมมองใหม่ และแนวทางในการปรับตัว รวมถึงการดูแลจิตใจให้ผ่อนคลายยิ่งขึ้น
โรคซึมเศร้า ไม่ได้เกิดจากความอ่อนแอ คิดมาก หรือหนีปัญหา แต่เป็นโรคที่ควรได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้องเหมาะสม เมื่ออาการดีขึ้น ก็จะสามารถกลับมามีศักยภาพในการใช้ชีวิตได้ตามปกติ อีกทั้งความเข้าใจต่อโรคทั้งจากผู้ป่วยและบุคคลใกล้ชิดก็เป็นสิ่งที่จําเป็น เพื่อที่จะช่วยกันสร้างบรรยากาศของความสุขและสุขภาพจิตใจ ที่ดี
โรงพยาบาลนวเวช มุ่งมั่นให้บริการทางการแพทย์ที่ดีมีคุณภาพ และเข้าถึงง่าย Accessible Quality Healthcare พร้อมดูแลสุขภาพของทุกคนอย่างเข้าอกเข้าใจ ด้วยบริการทางการแพทย์ที่ครอบคลุมทุกช่วงวัย และทีมแพทย์เฉพาะทาง หากมีข้อสงสัย สามารถสอบถามรายละเอียดและขอรับคำปรึกษาได้ที่ ศูนย์ส่งเสริมสุขภาพจิต โรงพยาบาลนวเวช โทร. 0-2483-9999 หรือ www.navavej.com
