ประเทศไทยถูกจัดอันดับให้เป็นประเทศที่ผลิตขยะทะเลมากในลำดับที่ 10 ของโลก โดยเฉพาะพื้นที่พัฒนา 3 จังหวัด ในเขตภาคตะวันออก ซึ่งเป็นพื้นที่กำลังขยายตัวทั้งจากโครงการลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานด้านคมนาคมขนส่ง การส่งเสริมการท่องเที่ยว การลงทุนของภาคอุตสาหกรรม และการเคลื่อนย้ายแรงงานเข้ามาในพื้นที่เพิ่มขึ้นอย่างมาก ขณะเดียวกันก็มีแนวโน้มก่อให้เกิดของเสียจากชุมชนและกิจกรรมต่าง ๆ ตามมา โดยเฉพาะปริมาณขยะมูลฝอยซึ่งมีการคาดการณ์ว่าอาจเพิ่มสูงถึง 20.08 ล้านตัน ภายในปี 2580 ดังนั้น การวางแผนจัดการขยะอย่างเป็นระบบตั้งแต่เนิ่น ๆ จึงเป็นแนวทางแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
โดยโมเดลหนึ่งที่ พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี สั่งให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการศึกษาก็คือโครงการ “ระยองโมเดล” ซึ่งกำหนดเป้าหมายไว้ว่าภายในปี 2565 จังหวัดระยองจะเป็นจังหวัดที่ไม่มีขยะพลาสติกหลุดรอดสู่สิ่งแวดล้อมและไหลลงสู่ทะเล สร้างมลพิษต่อระบบนิเวศทางทะเลและชายฝั่ง รวมถึงสัตว์ทะเลหายากในพื้นที่โดยเด็ดขาด
รัฐบาลจึงตระหนักและให้ความสำคัญด้านการแก้ปัญหาขยะทะเล โดยการขับเคลื่อนในระดับอาเซียน ที่ได้ผลักดันให้เกิดปฏิญญากรุงเทพ 2019 เรื่องการแก้ไขปัญหาขยะทะเลร่วมกันในอาเซียน 10 ประเทศ และ Roadmap การจัดการขยะพลาสติกของประเทศ พ.ศ. 2561 – 2573 อย่างไรก็ดีการแก้ปัญหาอย่างยั่งยืนเป็นภารกิจที่ใหญ่เกินกว่าหน่วยงานใดจะสามารถจัดการได้เพียงลำพัง จึงต้องอาศัยการร่วมแรงร่วมใจของทุกภาคส่วน ในการบริหารจัดการขยะอย่างเป็นรูปธรรม
ด้านนายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จึงมีนโยบายเป็นผู้นำในภูมิภาค
ในการบริหารจัดการขยะทะเลให้เป็นต้นแบบ และสั่งการให้กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) พิจารณาพื้นที่ที่มีความพร้อม โดยกรมฯ ได้คัดเลือกเขตเทศบาลนครระยอง พื้นที่สวนสาธารณะโขดปอ และชุมชนเนินพระ เป็นพื้นที่สาธิตการจัดการขยะทะเลตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ โดยทางต้นน้ำเมื่อขยะออกจากอาคารบ้านเรือน มีการคัดแยกขยะอย่างไร มีการร่วมมือกับเทศบาลอย่างไร เทศบาลมาขนย้ายขยะ แยกขยะอย่างไร ถ้าหากขยะเล็ดลอดลงแม่น้ำก็จะมีบูมด้านข้าง คอยดักจับไม่ให้ขยะเข้าสู่ระบบนิเวศป่าชายเลน หรือขยะในป่าชายเลนไม่ลงในแม่น้ำ แต่ถ้ายังเล็ดลอดมาอีกก็ยังมีบูมกลางแม่น้ำ ถัดจากบูมกลางแม่น้ำก็จะมีเรือมาช่วยเก็บขยะก่อนจะออกสู่ทะเล โดยจะเป็นพื้นที่ต้นแบบให้ท้องถิ่นต่างๆ ที่มีพื้นที่ติดกับชายทะเล สามารถมาศึกษาดูงานเพื่อนำกลับไปบริหารจัดการขยะทะเลในพื้นที่ได้อย่างยั่งยืน
กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) ในฐานะหน่วยงานที่มีภารกิจในด้านการบริหารจัดการขยะทะเล เป็นการดำเนินการให้สอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์และแผนการบริหารจัดการขยะในระดับประเทศ และแผนแม่บทในการบริหารจัดการขยะ แผนแม่บทการบริหารจัดการขยะมูลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 – 2564) ซึ่งรัฐบาลได้ให้ความสำคัญและกำหนดให้ปัญหาขยะเป็นวาระแห่งชาติ จึงมีแผนแม่บทที่เป็นแผนหลักในการบริหารจัดการขยะบกรวมไปถึงขยะทะเล ซึ่งกรมฯ ได้ดำเนินการจัดโครงการบริหารจัดการขยะทะเล เพื่อสนองนโยบายรัฐบาลและข้อสั่งการของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยมีการเตรียมการและริเริ่มตั้งแต่สมัย นายจตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ยังดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ซึ่งมีแนวทางในการลดปริมาณขยะในทะเลและชายฝั่ง โดยการจัดเก็บขยะตกค้างในระบบนิเวศแบบมีส่วนร่วมหลายภาคส่วน ทั้งระบบนิเวศปะการัง ชายหาด และป่าชายเลน การใช้มาตรการลดปริมาณขยะในชุมชนเป้าหมายบริเวณชายฝั่งทะเล รวมทั้งการศึกษาวิจัยที่เกี่ยวข้องเพื่อนำข้อมูลองค์ความรู้มาใช้จัดการปัญหาที่เกิดขึ้นจากขยะทะเล ทั้งในด้านของชนิดและปริมาณขยะที่ลงสู่ปากแม่น้ำ การศึกษาผลกระทบต่อระบบนิเวศทางทะเลและต่อสัตว์ทะเลหายาก รวมถึงประเด็นของไมโครพลาสติก
ทั้งนี้ กรมฯ ได้ดำเนินการในพื้นที่ชายฝั่งทะเล 24 จังหวัด โดยเริ่มที่จังหวัดระยองเป็นพื้นที่นำร่อง มีการดำเนินงานในทุกกิจกรรมโดยการบูรณาการทุกภาคส่วน เพื่อให้ครบวงจรและเกิดความยั่งยืน สามารถนำไปขยายการดำเนินงานในพื้นที่อื่นให้ครอบคลุมต่อไปในอนาคต และเพื่อให้การดำเนินงานเกิดความสำเร็จได้อย่างมีประสิทธิภาพ
กรมฯ จึงได้ร่วมมือกับเทศบาลนครระยอง เทศบาลตำบลเนินพระ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เอกอัครราชทูตประจำประเทศไทย 16 ประเทศ องค์กรระหว่างประเทศ หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ผู้นำชุมชน ผู้นำท้องถิ่น และภาคประชาชน “เปิดตัวโครงการพื้นที่สาธิตการบริหารจัดการขยะทะเลครบวงจรอย่างมีส่วนร่วม” ขึ้น ในวันศุกร์ที่ 20 ธันวาคม 2562 โดยได้รับเกียรติจากนายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เดินทางมาเป็นประธานเปิดโครงการฯ ณ สวนสาธารณะโขดปอ (ป่าในเมือง) เทศบาลเมืองระยอง อำเภอเมือง จังหวัดระยอง เพื่อประชาสัมพันธ์และเผยแพร่การดำเนินงานให้ภาคส่วนต่างๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน หน่วยงานทั้งในประเทศ และองค์กรระหว่างประเทศ ผู้ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งประชาชนและผู้ที่สนใจ ทราบถึงการดำเนินงานด้านการบริหารจัดการขยะทะเลอย่างครบวงจร สามารถนำไปประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมในพื้นที่จังหวัดอื่นๆ ได้ เป็นการต่อยอดองค์ความรู้และการบริหารจัดการขยะอย่างยั่งยืน
อีกทั้งกิจกรรมนี้จะทำให้หลายภาคส่วนและผู้ที่สนใจตระหนักรู้และเล็งเห็นถึงความสำคัญในการบริหารจัดการขยะในระดับประเทศ ซึ่งจะส่งผลถึงการบริหารจัดการขยะทะเล ทำให้เกิดความร่วมมือและบูรณาการในการดูแลจัดการทะเลและชายฝั่งทั้งในระดับประเทศและระดับสากล โดยเฉพาะการบริหารจัดการขยะทะเลให้เป็นรูปธรรมสืบไป
