เด็กอ้วนไม่ได้มีแต่ความน่ารัก แต่ความอ้วนเป็นโรคอันตรายในเด็ก ซึ่งบทความให้ความรู้โดย พญ.ปุษยบรรพ์ สุวรรณคีรี (ว.34486) กุมารแพทย์เฉพาะทาง โรคทางเดินหายใจและเวชบำบัดวิกฤต ศูนย์สุขภาพเด็ก โรงพยาบาลนวเวช ได้เขียนอธิบายเป็นแนวทางคำถามพร้อมคำตอบ รวมถึงสาเหตุ ของภาวะหยุดหายใจขณะหลับในเด็ก เพื่อให้คุณพ่อคุณแม่นำไปสังเกตลูกน้อยจะได้รับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้องและเหมาะสมต่อไป
เสียงกรน คือเสียงลมที่เราหายใจเข้าไป แล้วผ่านทางเดินหายใจที่แคบ ซึ่งทางเดินหายใจแคบเพราะ มีเนื้อเยื่อบางบริเวณมากั้นทางเดินหายใจเอาไว้ในเด็ก ได้แก่ ต่อมทอนซิล และต่อมอะดีนอยด์ พอลมไปต้องผ่านช่องที่แคบลง ก็กระทบเนื้อเยื่อเหล่านั้น เกิดการสั่น เกิดเสียงขึ้นมา
เด็กที่นอนกรนร่วมกับมีภาวะหยุดหายใจ มีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะหัวใจวายได้เช่นเดียวกับผู้ใหญ่ที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ นอกจากนี้ภาวะหยุดหายใจขณะหลับในเด็ก ยังส่งผลเสียโดยตรงกับการเรียนรู้พัฒนาการของสมอง เนื่องจากสมองขาดออกซิเจน ดังนั้นหากเด็ก ๆ มีอาการนอนกรนอย่างต่อเนื่อง ควรพามาปรึกษาแพทย์
เป็นเพราะอะไรสามารถอธิบายให้เข้าใจได้ง่ายดังนี้
• การที่มีเสียงกรน แปลว่ามีการอุดกั้นทางเดินหายใจ การอุดกั้นนี้อาจจะนำไปสู่การขาดออกซิเจน (Hypoxemia) ในเลือด และมีระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูงขึ้น (Hypercapnia) ซึ่งอย่างที่เรารู้กันว่าร่างกายอยากได้ออกซิเจน และต้องการกำจัดคาร์บอนไดออกไซด์ เมื่อก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์สูงขึ้น ๆ และออกซิเจนต่ำลง ๆ เป็นสิ่งที่สมองยอมรับไม่ได้ สมองจึงต้องปรับตัวสมองจะกระตุ้นให้เด็กตื่น เพื่อหายใจให้เพียงพอ การจะทำให้ตื่นนั้นต้องมีการกระตุ้นกลไกในร่างกายที่ซับซ้อน เช่น สารสื่อประสาท สารที่หลั่งผ่านการกระตุ้นจากระบบประสาทอัตโนมัติ เป็นต้น
• การกระตุ้นซ้ำ ๆ ทำให้ระบบประสาทอัตโนมัติเกิดการทำงานมากเกินไป ส่งผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด เช่น ความดันโลหิตสูง และอัตราการเต้นของหัวใจผิดปกติ หัวใจและหลอดเลือดที่ควรจะได้พักในตอนหลับ กลับต้องทำงานและถูกกระตุ้นตลอดเวลา แรก ๆ ก็ทำให้ความดันโลหิตสูง นานเข้า ๆ ก็จะเกิดหัวใจโตจนอาจจะเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้ในที่สุด
• ด้านสมอง การหยุดหายใจซ้ำ ๆ ทำให้นอนหลับไม่ต่อเนื่อง (Sleep Fragmentation) ซึ่งลดคุณภาพของการหลับลึก (Deep Sleep) และการหลับฝัน (REM Sleep) ที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาสมอง การหลับไม่เพียงพอและการขาดออกซิเจนส่งผลต่อการทำงานของสมองส่วนหน้าที่เกี่ยวข้องกับความจำ การตัดสินใจ และการควบคุมอารมณ์ การหลับไม่เพียงพอรบกวนการหลั่งโกรทฮอร์โมน (Growth Hormone) ซึ่งเกิดขึ้นมากที่สุดในช่วงหลับลึก ส่งผลให้เด็กเติบโตช้ากว่าปกติ
เด็กที่นอนกรนจนมีภาวะหยุดหายใจ อาการต่างกับผู้ใหญ่ คือในเด็กเล็กที่นอนหลับไม่สนิทแทนที่จะง่วง เพลีย แต่กลับแสดงออกคล้ายกับโรคซนสมาธิสั้น (Attention deficit hyperactivity disorder) เพราะเมื่อนอนไม่เพียงพอ เด็กจะไม่สามารถมีสมาธิจดจ่อได้สั้น ซึ่งจะโยงไปถึงปัญหาการเรียนอีกด้วย ถ้าบ้านไหนลูก ๆ นอนกรนเกิน 3 คืน/สัปดาห์ แนะนำให้พาไปปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง
สาเหตุของนอนกรนในเด็ก
1. มีต่อมทอนซิล และอะดีนอยด์โต
2. ความอ้วน ซึ่งเด็กอ้วนก็มักจะมีทอนซิลและอะดีนอยด์โต ความเสี่ยงของเด็กที่จะมีทอนซิลและอะดีนอยด์โตจนเกิดปัญหา คืออ้วนหรือมีภูมิแพ้จมูกร่วมด้วย
การที่ลูกนอนกรนคุณพ่อคุณแม่บางคนอาจจะเข้าใจว่าเป็นโรคภูมิแพ้ จนมองข้ามสัญญาณอันตราย เพื่อทำการรักษาโรคนอนกรนได้อย่างทันท่วงที เนื่องจากลูกน้อยบางช่วงวัยอาจจะไม่สามารถบอกความผิดปกติของร่างกายตนเองให้คุณพ่อคุณแม่ทราบได้ ดังนั้นคุณพ่อคุณแม่จึงต้องหมั่นสังเกตอาการของลูกน้อยอยู่ตลอดเวลา กรณีหากมีข้อสงสัยสามารถสอบถามรายละเอียดและขอรับคำปรึกษาได้ที่ ศูนย์สุขภาพเด็ก (Children’s Health Center) โรงพยาบาลนวเวช โทร. 1507 Line: @navavej
