รีบต่ออายุ ‘บัตรประจำตัวคนพิการ’ ก่อนเสียสิทธิสำคัญ -

ดูเหมือนเป็นข้อควรจำทั่วไป บางครั้ง..ทั้งคนพิการและผู้ดูแลคนพิการอาจหลงลืมไปบ้าง แต่กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ซึ่งดูแลเรื่องนี้โดยตรงเน้นย้ำว่า จากนี้ต้องจำให้ขึ้นใจ!! เพราะภายในเดือนตุลาคม 2568 นี้ หากไม่ต่ออายุบัตรประจำตัวคนพิการตามกำหนด อาจต้องเสียสิทธิประโยชน์และความคุ้มครองที่สำคัญไปหลายเรื่อง

ย้อนไปดูสิทธิประโยชน์และความช่วยเหลือสำคัญ ตามมาตรา 20 แห่ง พ.ร.บ.ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ.2550 จะพบว่า “คนพิการ” สามารถยื่นคำขอใช้สิทธิเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้จากสิ่งอำนวยความสะดวกอันเป็นสาธารณะ ตลอดจนสวัสดิการและความช่วยเหลืออื่นจากรัฐ หรือตามที่กฎหมายอื่นกำหนด ที่สำคัญสิทธิอันพึงได้รับตามกฎหมาย เกี่ยวข้องกับคุณภาพชีวิตและความเท่าเทียมในสังคม ซึ่งแน่นอนว่า หากไม่ได้รับการรับรองเป็นคนพิการตามกฎหมายเพราะไม่มีบัตรคนพิการ ก็ย่อมหมายถึงการหลุดไปจากสิทธิประโยชน์เหล่านั้นโดยปริยาย อันประกอบด้วย…

• ‘เบี้ยคนพิการ’ สำหรับผู้ที่มีบัตรประจำตัวคนพิการเท่านั้นจึงจะได้รับ โดยเด็กแรกเกิด-18 ปี จะได้รับเดือนละ 1,000 บาทต่อเดือน และอายุ 18 ปีขึ้นไป จะได้รับเดือนละ 800 บาทต่อเดือน หลังจากไปยื่นขอรับเบี้ยความพิการ โดยติดต่อได้ที่สำนักงานเขต หรือ เทศบาล หรือ อบต. ตามทะเบียนบ้านคนพิการ

• ต่อมาคือ ‘สิทธิทางการศึกษา’ ที่คนพิการมีสิทธิ์ได้รับการศึกษาโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายตั้งแต่เริ่มเรียนจนถึงปริญญาตรี รวมถึงเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวกสื่อบริการความช่วยเหลือทางการศึกษาด้วย

• ขณะที่ด้านสุขภาพคนพิการต้องได้รับ ‘สิทธิทางการแพทย์’ สิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (ท.74) ฟื้นฟูสมรรถภาพการรักษาพยาบาล ตลอดจนอุปกรณ์และเครื่องช่วยคนพิการต่างๆ

• กฎหมายยังให้ ‘สิทธิทางอาชีพ’ แก่คนพิการ โดยสามารถเข้ารับการฝึกอาชีพโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายที่ศูนย์พัฒนาศักยภาพและอาชีพคนพิการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อาทิศูนย์พัฒนาฝีมือแรงงานจังหวัด สถาบันพัฒนาฝีมือแรงงาน (กรณีขอใช้สิทธิลดหย่อนภาษี คนพิการที่ประกอบอาชีพยังสามารถขอลดหย่อนไม่เกิน 190,000 บาทต่อปี ผู้ดูแลคนพิการขอลดหย่อนไม่เกิน 60,000 บาทต่อปีได้ด้วย)

• หากใครขาดแคลนทุนทรัพย์สำหรับประกอบอาชีพ ก็ยังมี ‘สิทธิการกู้ยืมเงินประกอบอาชีพ’ โดยคนพิการอายุ 20 ปีขึ้นไปและผู้ดูแลตามกฎหมายกู้ยืมเงินจากกองทุนคนพิการได้ไม่เกิน 120,000 บาทและกู้รายกลุ่มไม่เกิน 1 ล้านบาท โดยผ่อนชำระโดยไม่เสียดอกเบี้ยภายใน 5 ปี

• เฉกเช่นพลเมืองทั่วไป คนพิการยังได้ สิทธิในการช่วยเหลือทางกฎหมาย จัดหาทนายความว่าต่างแก้ต่างให้คนพิการที่มีความยากจนและไม่ได้รับความเป็นธรรมด้วย ไม่ว่าจะเป็นกลไกการไกล่เกลี่ย การวินิจฉัย การเยียวยาผู้เสียหาย และวิธีการบังคับให้มีการขจัดการเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรม

• และเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นก็มี ‘สิทธิปรับสภาพที่อยู่อาศัย’ ให้เหมาะสมกับคนพิการ เช่น การปรับห้องน้ำการติดตั้งราวจับการปรับสภาพผิวทางเดิน รายละไม่เกิน 20,000 บาท

• รวมถึง ‘สิทธิลดหย่อนค่าขนส่งสาธารณะ’ ทั้งรถไฟฟ้า BTS MRT ทุกสถานี Airport link ขึ้นฟรี (เฉพาะสายสีน้ำเงิน city line ) การบินไทยลด 50% ผู้ดูแลคนพิการหลังบัตรลด 25% (ลดเฉพาะในประเทศ) รถ ขสมก. และรถร่วมบริการของ ขสมก. ลด 50% บขส. และรถไฟ ลดค่าโดยสาร 50% (ไม่รวมค่าธรรมเนียม) เรือโดยสาร ได้แก่ เรือด่วนเจ้าพระยา เรือในคลองแสนแสบ และเรือข้ามฟาก ขึ้นฟรี

จะเห็นว่า ทุกสิทธิประโยชน์ล้วนสำคัญและเกี่ยวข้องกับการใช้ชีวิตประจำวัน ขณะที่ขั้นตอนการต่ออายุก็ไม่ยุ่งยาก ปัจจุบัน กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ ได้บูรณาการร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง พัฒนาระบบและบริการที่เอื้อให้คนพิการและผู้ดูแลเข้าถึงง่ายขึ้น ทั้งแบบออฟไลน์ที่ศูนย์บริการคนพิการทั่วประเทศ และออนไลน์ ผ่านแอปพลิเคชัน ‘บัตรคนพิการ’ ซึ่งนับเป็นการปฏิรูปบัตรคนพิการที่สามารถใช้แทนบัตรคนพิการในรูปแบบเดิมเพื่อเป็นการอำนวยความสะดวกแก่คนพิการในมิติต่างๆ พร้อมทั้งมีการเชื่อมโยงการบริการ e-Service ภาครัฐ จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับสิทธิ สวัสดิการของคนพิการ เข้าสู่ระบบแอปพลิเคชันบัตรประจำตัวคนพิการดิจิทัล เพื่อก้าวไปสู่การเป็น Super Application

นับเป็นศูนย์รวมสิทธิประโยชน์ของคนพิการอีกทางหนึ่ง ซึ่งจะสามารถอำนวยความสะดวกในการใช้งานให้กับคนพิการ ให้สามารถเข้าถึงข่าวสาร สิทธิประโยชน์ได้อย่างรวดเร็วและครบถ้วน นำไปสู่การสร้างสังคมไทยให้เป็น “สังคมแห่งความเท่าเทียม” ให้ประชาชนคนพิการมีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขต่อไป