“กงเกวียนกำเกวียน” ไม่ใช่ “กงกรรมกงเกวียน”

เกวียน เป็นพาหนะที่คนไทยแต่ก่อนนิยมใช้ กงเกวียน คือ วงรอบของล้อเกวียน ส่วน กำเกวียน (คำว่า กำ เขียน ก ไก่ สระอำ) คือ ซี่ล้อซึ่งตรงกลางมีดุมที่มีรูสำหรับสอดเพลาเป็นแกนยึดล้อ ๒ ข้าง เมื่อกงเกวียนหมุนไปทางใด กำเกวียนก็หมุนตามไปทางนั้น

ในภาษาไทยมีสำนวนเปรียบเทียบว่า กงเกวียนกำเกวียน หมายถึง การกระทำใด ๆ ที่มีผลต่อผู้กระทำนั้นๆ เช่น เขาทำบาปมาตลอดชีวิต จึงต้องทุกข์ทรมานเช่นนี้ นี่แหละกงเกวียนกำเกวียน

สำนวนนี้มักใช้กันผิดๆ ว่า กงเกวียนกรรมเกวียน  (คำว่า กรรม  เขียน ก ไก่  ร หัน  ม ม้า) เพราะเข้าใจว่า “กำ” ในสำนวนนี้คือ “กรรม” ซึ่งแปลว่า การกระทำ บ้างก็ใช้คำผิดและยังลำดับคำผิดเป็น “กงกรรมกงเกวียน” ก็มี ที่ถูกต้องคือ กงเกวียนกำเกวียน จำง่าย ๆ ว่า กง (ของ) เกวียน และ กำ (ของ) เกวียน

ที่มา :  บทวิทยุรายการ “รู้ รัก ภาษาไทย”  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๒ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๐ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

0 replies on ““กงเกวียนกำเกวียน” ไม่ใช่ “กงกรรมกงเกวียน””